Geen enkele andere vis uit de Noordzee weet elk jaar zoveel aandacht naar zich toe te trekken als haring. Dat is niet iets van de laatste jaren, maar dat is al eeuwen zo. Haring was in een ver verleden al volksvoedsel nummer één. Terwijl de Spanjaarden de belegering noodgedwongen hadden moeten staken, brachten de Geuzen in 1574 bij het ‘Ontzet van Leiden’ haring en wittebrood voor de uitgehongerde bevolking mee. Dat wordt nog steeds elk jaar op 3 oktober uitbundig gevierd.
Daar waar elders in het land 3 oktober een gewone schooldag is, daar krijgen de kinderen in Leiden vrij. Overigens was de ontzetting van Leiden niet het enige moment in de geschiedenis dat de emoties rond haring hoog opliepen. De bijzondere vis uit de Noordzee loopt als een rode draad door onze Vaderlandse geschiedenis heen. Amsterdam kon uitgroeien tot een stad van formaat dankzij de verdiensten uit de haringvisserij waar de Nederlanders zeer goed in waren. Datzelfde geldt ook voor steden als Medemblik, Hoorn, Enkhuizen, Veere, Middelburg en later Schiedam, Vlaardingen en Maassluis. In de Gouden Eeuw pikte iedereen een graantje mee van de vangst en de export van het ‘Zilver van de Zee’. Veel ondernemers hadden aandelen in schepen die ter haringvisserij voeren. Er werd veel gespeculeerd en er werd ook goed verdiend. De opbrengsten vormden de start van de VOC. De eerste multinational ter wereld. De lange reizen waren echter gewaagd en niet zonder risico. Door aandelen van de VOC te verkopen, kon het risico gedeeld worden. Inmiddels weten we allemaal dat het goed liep met de VOC en dat de Republiek der Nederlanden ruimschoots de vruchten plukte van de resultaten uit de handel met verre landen. Amsterdam was een bolwerk geworden. Maar naast het feit dat zowel de visserij op haring als de handel in de Oost lange tijd een ongekende bloei doormaakte, stond haring ook op het menu van menig inwoner der Lage Landen. De consumptie van haring beperkte zich niet alleen tot het gewone volk. In hogere kringen ging haring er ook in als koek. Mede als gevolg van de breed geconsumeerde haring wist ons land gedurende de Gouden Eeuw vele intellectuelen voort te brengen. De Gouden Eeuw wordt gezien als de meest glorieuze periode uit de Nederlandse geschiedenis. De Republiek der Nederlanden nam op het gebied van handel, kunst en wetenschap mondiaal gezien een vooraanstaande positie in. Christiaan Huygens (wis-, natuur- en sterrenkunde), Simon Stevin (waterbouwkunde), Hugo de Groot (volkenrecht en zeerecht), Rembrandt van Rijn (schilderkunst), Benedictus Spinoza (filosofie) en Jan Pieterszoon Sweelinck (muziek), om er maar een paar te noemen, deden de rest van de wereld versteld staan. Consumeren van haring zorgt er voor dat de neurotransmitters, de stoffen die de boodschappen in ons lichaam verzenden, beter gaan functioneren. We kunnen ons daardoor beter concentreren en uiteindelijk geeft het onze intelligentie een enorme boost. Inmiddels wijzen medische wetenschappers op de vele voordelen van het regelmatig eten van vette vis, waartoe haring behoort. Echter met één keer per week kun je je afvragen of dat wel voldoende is om enig gunstig effect te sorteren. Wat dat betreft zou haring, en andere vette vis zoals makreel en sardien, veel vaker op het wekelijkse menu moeten staan. Aan haring en makreel geen gebrek. De Nederlandse vriestrawlers vissen in een welhaast overvolle vijver. De hoeveelheid haring die er rondzwemt, is enorm. In Afrikaanse landen ervaren ze onze haring als een exotische delicatesse. In landen als Nigeria en Egypte eten ze het tienvoudige van wat wij op jaarbasis aan maatjesharing consumeren. Op de foto een vriestrawler die voor de broodnodige haring in Derde Wereldlanden zorgt. (foto W.M. den Heijer)
